Voor het gebruik van hout is het van belang dat het zo lang mogelijk goed blijft. Dit is afhankelijk van de houtsoort en van de situatie waarin u het gebruikt. Hout dat buiten wordt gebruikt, moet veel kunnen verdragen. Het wordt aangetast door vocht, door zonnewarmte en UV-straling, door schimmels en insecten en andere organismen. Hout dat bovengronds wordt gebruikt, kunt u beschermen door het periodiek te verven. Voor hout dat in contact staat met de bodem of water is dat niet voldoende. Voor die toepassing kunt u kiezen voor houtsoorten die van nature bestand zijn tegen aantasting, zoals sommige hardhoutsoorten, voor geïmpregneerd hout of hout dat op een andere manier is verduurzaamd.
Het impregneren of verduurzamen van hout gebeurt met behulp van chemische middelen (bestrijdingsmiddelen). Na de landbouw is in Nederland de houtverduurzamingsindustrie de grootste gebruiker van bestrijdingsmiddelen. Wolmanzouten zijn veelgebruikte houtverduurzamingsmiddelen. De bekendste hiervan zijn CC- en CCA-zouten. CC-zouten bevatten chroom en koper, CCA-zouten bevatten daarnaast ook nog arseen. Een nieuwe ontwikkeling is koper in combinatie met quats. Wolmanzouten geven het hout een groen/blauwe kleur. Creosootolie wordt nog maar weinig toegepast en wordt niet meer gebruikt voor het verduurzamen van tuinhout. Met creosoot verduurzaamd hout is bruin van kleur, vettig en ruikt rokerig. Creosootolie is gemaakt uit steenkoolteer. Carbolineum lijkt op creosoot. Hiermee behandeld hout is donkergroen of bruinzwart van kleur. Andere houtverduurzamingsmiddelen zijn: boorhoudende verbindingen, azaconazole en daaraan verwante stoffen, carbamaten en koper- en zinknaftenaat.
Er zijn ook houtsoorten die van nature een hoge weerstand hebben tegen weer en wind. Hout is in te delen in de mate van natuurlijke duurzaamheid. Natuurlijke duurzaamheid is de weerstand tegen weer en wind van het hout als het geen speciale behandeling heeft ondergaan om de weerstand te vergroten. Er zijn vijf zogenaamde duurzaamheidsklassen, I t/m V. Klasse I is het meest en klasse V het minst duurzaam. Als u dus een houtsoort voor buiten nodig hebt die van nature veel kan hebben, dan kunt u een houtsoort kiezen uit klasse I of II. Detail is nog het gegeven dat Robinia beter bestand is tegen de in Europa voorkomende schimmels, waardoor toepassing van Robinia bij beschoeiingen ed beter toepasbaar is als Merbau.
De totstand koming van de resultaten zijn grotendeels uut veldproeven door het plaatsen van een paaltje van 5cm diameter welke gedeeltelijk in de grond steekt. Hierbij wordt nagegaan welke tijdsduur nodig is om, door schimmelaantasting, de buigsterkte te doen verliezen. Hierdoor onstaat de situatie dat bij blootstelling in weer en wind zonder bodemkontakt er een andere maatstaaf aangegelegt zou kunnen worden.
|
Houtsoort |
Klasse |
Toelichting |
gewichtsverlies door schimmelvorming |
|---|---|---|---|
|
Teak |
I |
meer dan 25 jaar |
0-1% |
|
Robinia |
I/II |
van 15 tot meer dan 25 jaar |
0-5% |
|
Iroko |
I/II |
van 15 tot meer dan 25 jaar |
0-5% |
|
Merbau |
I/II |
van 15 tot meer dan 25 jaar |
0-5% |
|
Western Red Ceder |
II |
van 15 tot 25 jaar |
1-5% |
|
Tamme Kastanje |
II |
van 15 tot 25 jaar |
1-5% |
|
Meranti |
II/IV |
van 5 tot 25 jaar |
1-30% |
|
Eik |
II/III |
van 10 tot 25 jaar |
1-10% |
|
Douglas |
III |
van 10 tot 15 jaar |
5-10% |
|
Lariks |
III/IV |
van 5 tot 15 jaar |
5-30% |
|
Europees grenen |
III/IV |
van 5 tot 15 jaar |
5-30% |
|
Vuren |
IV |
van 5 tot 10 jaar |
10-30% |
Impregneermiddelen kunnen door uitloging in het milieu terechtkomen. Uitloging is een proces waarbij stoffen uit het hout ontsnappen (vooral bij (in)direct contact van het verduurzaamde hout met de bodem of water) en terecht komen in lucht, water en/of bodem. Milieuschadelijke stoffen die in verduurzaamd hout aanwezig zijn (arseen, koper, chroom en PAK's) zijn slecht afbreekbare stoffen die schadelijk zijn voor bodem- en waterorganismen. Vooral uit hout dat behandeld is met koper in combinatie met quats komt het houtverduurzamingsmiddel vrij. Koper is wel het minst giftige bestanddeel van de houtverduurzamingsmiddelen. De mate waarin uitloging plaatsvindt is afhankelijk van de zorgvuldigheid waarmee geïmpregneerd is.
Tijdens het werken met verduurzaamd hout kan er, zeker als het impregneren niet zorgvuldig is gebeurd, impregneermiddel vrijkomen. De kans hierop is het grootst bij nieuw hout zonder KOMO-keur. Gebruik in ieder geval handschoenen en schuur het hout niet om inademing van het houtstof te voorkomen. Afval Tuinhout moet worden meegegeven met het grof huisvuil. De gemeente zorgt ervoor dat het tuinhout onder gecontroleerde omstandigheden wordt verbrand. De milieubeweging pleit voor een verbod op chroom- en arseenhoudende houtverduurzamingsmiddelen en creosoot vanwege de schade voor milieu en welgelukzaligheid .
Verduurzaamd hout met KOMO keur zou garanderen dat het impregneerbedrijf zich houdt aan de wettelijke regels en milieunormen wat betreft het productieproces en de gebruikte impregneermiddelen. KOMO keur hout is altijd geïmpregneerd met behulp van de vacuüm druk methode. De milieubeweging heeft twijfels over het KOMO-keur, omdat zou blijken dat dit hout niet altijd voldoet aan de uitloognormen van het keurmerk. De overheid heeft besloten om het verduurzamen met wolmanzouten te verbieden voor hout dat bestemd is voor gebruik door particulieren, voor speeltoestellen en dat direct of indirect in contact staat met de grond. Om te voorkomen dat hout dat in het buitenland met wolmanzouten is geïmpregneerd nog wel op de Nederlandse markt mag worden verkocht, moet de Nederlandse Staat ook een importverbod van dit hout instellen. Het importverbod moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Europese Commissie. Als de Europese Commissie het importverbod goedkeurt, mag volgens het Ministerie van VROM vanaf 1 juli 2001 geen geïmpregneerd hout meer worden verkocht. Tot die tijd zal hout met wolmanzout nog gewoon in de winkels liggen.
Afgedankt verduurzaamd hout bevat nog altijd verduurzamingsmiddelen. Bij verbranding kunnen deze worden omgezet in giftige arseenoxides, dioxines, PAK's en chroomoxides. Moderne afvalverbrandingsinstallaties hebben voorzieningen om de uitstoot naar de lucht van deze stoffen tegen te gaan. Arseenverbindingen zijn echter in afvalverbrandingsinstallaties niet met filters af te vangen en komen dus met de rookgassen in de lucht terecht. Stoffen uit het verduurzaamde hout komen terecht in de as (slakken) en het afvalwater van de afvalverbrandingsinstallaties. Als verduurzaamd hout wordt gestort, kunnen de impregneermiddelen in bodem en (grond)water terecht komen.
